Beter laat dan nooit...: Oosterse Tortel in de tuin - Gerrit Nijboer

Oosterse Tortel in de tuin
Donderdag 21 januari 2010
Het is al tijdenlang een winter waar je niets aan hebt en dus breng ik veel meer tijd achter de computer door dan goed voor me is. Rond half vier nog maar even naar de woonkamer en kijk zoals gewoonlijk even naar buiten naar het terras waar ik elke dag trouw wat voer strooi waar Vinken, Ringmussen en vooral Turkse Tortels op af komen. Vreemd genoeg is het de laatste dagen wat drukker in de tuin nu de sneeuw weer grotendeels is weggetrokken.

Als ik naar buiten kijk zitten er als gewoonlijk wat Turkse Tortels op het terras maar tot mijn stomme verbazing zit er ook een gewone tortelduif tussen. Hoewel het al wat donker begint te worden toch maar snel mijn camera gepakt (Panasonic FZ28 met 18x zoom, maar natuurlijk geen indrukwekkende telelens). Ik blijf eerst wat achter in de kamer staan en klik een paar keer. De vogel is redelijk beeldvullend maar ik vertrouw het toch niet en kom voorzichtig wat naar voren. Met een stoel als dekking kom ik nog wat dichterbij en met wat minder zoomen, en dus een kortere belichtingstijd, kan ik nog een foto maken. Daarna snel naar de computer om de foto's beter te bekijken. Alleen één foto is redelijk scherp, de rest is behoorlijk onscherp. Als ik nog even terugga naar de kamer, blijkt de vogel gevlogen.

Dan de foto's nog maar wat beter bekijken. Het is tenslotte winter en dan hoort een Zomertortel hier niet voor te komen. Met het winterweer en de oostenwind van de laatste tijd zou ook de Oosterse Tortel hier kunnen verschijnen en dus pak ik het boek (ANWB gids) er bij en ga vergelijken. Ik kom echter niet verder en raadpleeg Rob Bijlsma's 'Algemene en zeldzame vogels van Nederland'. Hierin wordt op geen enkele manier melding gemaakt van het voorkomen van de Zomertortel in Nederland. Vreemd, want in februari 1974 heb ik wel een keer een Zomertortel (toen nog Tortelduif geheten) op de voertafel gehad, toen ook samen met Turkse Tortels. Ik ga voor het meest waarschijnlijke, een Zomertortel en stuur een mailtje met foto naar Rommert Cazemier met de vraag of hij weet of de Zomertortel veel als kooivogel wordt gehouden. Daarna is het tijd voor mijn schaatstraining op Thialf.

Om 21.30 uur ben ik terug en ben benieuwd of de foto geplaatst is en of er nog op gereageerd is. Bij binnenkomst meldt mijn vrouw meteen al dat er verschillende keren gebeld is en dat er morgen veel mensen zullen komen kijken. Zij heeft al visioenen dat de tuin vol zal staan met vogelaars. Ik zet meteen de computer aan, klik op Lauwersmeer en zie dat de tortel is vermeld als Oosterse Tortel. Rommert gebeld en die vertelt dat er al een hele discussie is losgebarsten op waarneming.nl. Hij waarschuwt me alvast er me er op voor te bereiden dat er morgen een hele invasie zal loskomen. Met de beelden van de Baltimore Troepiaal nog op het netvlies kan ik mij daar wel iets bij voorstellen. Op Internet/Google zie ik zelfs al pijlen bij ons huis staan.

Zelf waag ik mij zelden tussen de twitchers. Ik ontdek graag zelf mijn nieuwe soorten. Verder heb ik in verschillende landen gewoond en heb er nog veel meer bezocht en kom daardoor aan een aardige levenslijst met vogels, maar ook een even respectabele lijst van soorten die ik door omstandigheden niet kon determineren. Dan wordt een lijstje toch wat minder een zaak van levensbelang.

Vrijdag 22 januari 2010

Ben maar vroeg opgestaan wat niet moeilijk was, want enige opwinding is er toch wel. Eerst kijk ik nog even in de fora. Drukke discussies of het nu wel of niet een Oosterse is, maar de algemene tendens is 'rijden'. Aangezien je mag verwachten dat de mensen als eerste bij ons huis komen, besluit ik niet te strooien op de gebruikelijke voerplek omdat die vanaf de straat niet te zien. Een paar grote tegels opgezocht en die voldoende ver van de straat, maar wel goed zichtbaar, neergelegd en hierop een forse hoeveelheid zaad gestrooid. Als de Oosterse Tortel terug mocht komen, ligt de loper uit om daar plaats te nemen. Later zal blijken dat de tortels wantrouwige jongens zijn, want ze komen wel op de oude plek, maar niet op de zo verwachtingsvol voorbereide plek.

Als het nog schemert, is het al ongewoon druk in de straat en als het redelijk licht begint te worden, worden de eerste kijkers opgesteld. Ik besluit een kijkje te nemen en kom er al gauw achter dat een der eersten Max Berlijn is, die zich op het forum duchtig roerde en nu al uit Zuid-Limburg is gekomen. Overal lopen intussen mensen met hun telescopen rond in het dorp en ik besluit een paar vrienden in de buurt te waarschuwen wat er aan de hand is.

Een tijdje later ontmoet ik Rommert Cazemier en Sietze Bernardus. Hoewel er intussen wel wat tortels komen foerageren in de tuin, is de Oosterse er niet bij. Dan komt Sjoerdsje langs, een plaatselijke vogelaarster, die onderweg is naar de pedicure. 'Jongens, komen jullie allemaal voor mijn duifje?' Zij woont aan de andere kant van het dorp en het blijkt dat het beest daar al enkele weken zit, wel verbazing heeft gewekt maar dat men niet tot herkenning is gekomen. Zij vertelt dat er een artikeltje met foto over een vreemde duif onderweg is naar het dorpskrantje!

De meute is intussen fors aangegroeid en om grote opstoppingen te voorkomen, vraag ik iedereen op het dichtbij gelegen parkeerterrein bij het sportveld te parkeren. Daar wordt goed gehoor aan gegeven en echte verkeersproblemen doen zich dan ook niet voor.

De meute heeft zich intussen verspreid over het dorp en al snel wordt het signaal gegeven dat het beest is gevonden. Maar even zo snel verdwijnt hij ook weer (het beest is 'vliegerig' wordt regelmatig opgemerkt) en dat betekent zoeken en daarna holt de hele meute om het beest te zien. Al gauw heeft een groot deel van de mensen de Oosterse Tortel gezien, terwijl anderen radeloos rondlopen om ook een glimp op te vangen. Ik heb het beest gisteren goed gezien en besluit hier niet aan mee te doen.

Het is snijdend koud en de mensen zullen wel koud zijn en zin in koffie hebben. Iedereen thuis ontvangen is een onmogelijkheid. Ik ga naar de voetbalkantine en zet de verwarming alvast aan. Als een redelijke groep de tortel al een paar heeft gezien, meld ik dat er koffie in de kantine is en al gauw zitten we gezellig met een hele groep in de kantine. Intussen belt Omrop Fryslân en komt een tijdje later voor opnamen, zowel voor de radio als de tv. Als 'ontdekker' mag ik niet ontbreken en wordt voor zowel de radio als de tv geïnterviewd. Ook het ANP belt en wil het nodige weten. Zoals te verwachten valt, nemen beide maar een paar zinnen over.

Wat mij opvalt, is dat alles zeer geordend verloopt en iedereen zeer omzichtig met tuinen enz. omgaat. Ik had gevreesd dat zo'n groep gepassioneerde mensen een soort waas voor de ogen zou kunnen krijgen en nergens meer rekening mee zou houden. Het tegendeel blijkt het geval.

Een tijdje na de middag hoor ik dat Aart Vink ook aanwezig moet zijn. In mijn Wageningse periode was ik lid van de Vogelwerkgroep met illustere leden: Rob Bijlsma, Herman Leijs, Aart Vink en zijn vader en verder nog een aantal topvogelaars van destijds. Met Aart heb ik enkele keren meegedaan aan watervogeltellingen en ik stond steeds versteld van zijn opmerkingsgaven. Ons laatste contact was echter van 1973 en nu lopen we elkaar weer tegen het lijf. Aart en Henny gaan mee naar ons huis en er worden herinneringen opgehaald. Ook kijken we nog naar wat videoflitsen van een Baardgrasmus die 10 jaar geleden ook in mijn tuin zat.

In de loop van de middag loopt de drukte af en ga ik thuis alle reacties op Internet nog eens nalezen en bekijk de foto's. Je staat er steeds weer versteld van hoe goed de plaatjes zijn die sommigen weten te maken. De discussie over de vraag of het wel een Oosterse is, gaat nog lang door maar langzaam doven de kritische geluiden uit.

Zaterdag 23 januari 2010

Om half acht vertrek ik, als het nog donker is, naar Thialf om te schaatsen. Het is snijdend koud. Om half 11 ben ik weer terug en er lopen weer meerdere mensen met telelenzen rond. Het blijkt dat de tortel tot even voor mijn terugkeer in een boom bij ons in de tuin heeft gezeten.

Met een vriend van mij fietsen we nog wat rond in het dorp en zien dat de jeugd intussen heeft ontdekt dat er aan vogelaars ook verdiend kan worden. Twee meisjes verkopen koffie met cake en zij hebben al zo'n € 50 binnengehaald. Dit geld gaat naar de slachtoffers van de aardbeving in Haïti. Van de plaatselijke bevolking horen we intussen alleen maar positieve geluiden. Iedereen vindt het wel leuk dat al die malloten met hun apparatuur in het dorp rondlopen.

Wij praten een paar keer met een groepje dat onveranderlijk vertelt dat de vogel net weer gevlogen is. Bij Simon aan de Gele Eker 13 staat één vogelaar in de tuin met Simon te praten. Wij sluiten aan en Simon vertelt dat de vogel regelmatig bij hem in de tuin zit. Binnen enkele minuten komt de tortel aangevlogen en meldt zich even later vlak voor ons op de voertafel. We kunnen hem zeer fraai bekijken. Het duurt niet lang of een grote groep vogelaars meldt zich ook. Ook zij kunnen de tortel uitstekend bekijken.

Zondag 24 januari 2010

Er is een laag sneeuw gevallen, wat het er allemaal niet plezieriger op maakt. Terug van Thialf moet ik eerst sneeuwruimen en raak in gesprek met een vogelaar. Het blijkt Peter Meijer te zijn van het Vogeljaar, een blad waar ik al ruim 40 jaar op geabonneerd ben. Leuk die te ontmoeten. Ik beloof hem de waarneming op te sturen en ook wat persreacties.

In het dorp zijn maar weinig vogelaars meer. Een eenzame vogelaar staat intensief te turen door de telescoop en heeft de tortel prachtig in beeld. Al gauw komen er nog enkele aanlopen. Ik besluit dat het mooi is geweest en ga naar huis.

Een paar zaken blijven je toch wel bezig houden:

- In februari 1974 zag ik ook een Zomertortel tussen de Turkse Tortels op de voerplaats, die daar ook een paar weken bleef. Zou dat ook geen Oosterse geweest kunnen zijn? Destijds waren we helemaal niet gespitst op zulke zeldzaamheden en ook de gidsen maakten er nauwelijks melding van. Bovendien waren kijkers en fotoapparatuur toen niet zodanig dat je de verschillen gemakkelijk zou kunnen zien.

- Verschillende mensen vertelden dat zij ook 's winters wel eens een Zomertortel hadden gezien. Als je ziet hoe lastig de determinatie is en hoeveel discussie er over de eerste foto's van deze tortel ontstond, dan kan ik mij voorstellen dat niemand gemakkelijk een Oosterse Tortel zal herkennen na een vluchtige waarneming, maar dat deze vast niet de eerste is geweest.

- In mijn tuin heb ik nu in tien jaar tijd 2 dwaalgasten gezien (Baardgrasmus en OT) en dan kijk je nog maar een heel klein deel van de tijd naar je tuin. Hoeveel zullen er in werkelijkheid geweest zijn? Ofwel, hoeveel dwaalgasten worden er wel niet gemist bij alle mensen in de tuin?